پلاجیاریزم (Plagiarism)

یکی از مواردی که همواره محققان در نوشتن مقالات، پایان نامه‌ها و کتاب‌های خود باید درنظربگیرند، میزان شباهت اثر خود با مقالات و کتب دیگر است. اگر این میزان شباهت از یک حدی بیشتر باشد پلاجیاریزم ( سرقت علمی) محسوب‌می‌شود.

همواره در ژورنال‌های معتبر انگلیسی و فارسی، مقالاتی که برای داوری ارسال‌می‌گردد، پیش از داوری اثر، سردبیر مجله ابتدا پلاجیاریزم دست‌نوشته را به کمک ابزارها یا سایت‌های آنلاین موردبررسی، قرارمی‌دهد تا میزان شباهت اثر با مقالات دیگر مشخص‌گردد. با این کار اگر درصد شباهت جملات اثر بیش از اندازه‌ای که مجله درنظرگرفته‌است، بیشتر باشد پیش از داوری اثر به دلیل پلاجیاریزم ( سرقت علمی) از سوی سردبیر مجله رد (Reject) می‌شود.

شکل سرقت علمی برگرفته از سایت سمیم نور

ابزارهایی که برای بررسی پلاجیاریزم استفاده‌می‌شود یا رایگان هستند یا باید بابت این خدمت هرینه پرداخت‌کنند. یکی از این پایگاه‌ها سایت ithenticate نام دارد. این سایت هر سال ده میلیون سند را برای پلاجیاریزم چک می‌کند. در این سایت چهل و هفت هزار مجله، کتاب و کنفرانس علمی مورد بررسی قرارمی‌گیرد. مقالات دسترسی آزاد 135 میلیون و هفتاد میلیارد صفحه وب در پایگاهش برای چک‌کردن سرقت علمی استفاده‌می‌شود. پایگاه‌های دیگری که برای سرقت علمی استفاده‌می‌شود www.blackboard.com، www.scanmyessay.com، www.copyscape.comو غیره می‌باشد. یکی از پایگاه‌هایی که برای مجلات علوم اسلامی و انسانی فارسی استفاده می‌شود، سایت www.samimnoor.ir می‌باشد که در آن از سامانه‌ای بنام سمیم استفاده‌شده‌است. محققین به منظور بررسی پلاجیاریزم مقالات خود دو راه پیش روی خود دارند:

راه حل اول: استفاده از سایت‌های بررسی پلاجیاریزم به کمک سایت‌های آنلاین که به صورت رایگان این خدمت را در اختیار کاربران خود قرارمی‌دهد.

راه حل دوم: استفاده از راه حلی که با پرداخت هزینه پلاجیازم اثر از طریق مجموعه‌ها و نرم‌افزارهای معتبر موردارزیابی قرارگیرد.

بعد از اینکه یکسان‌بودن یا تشابه جمله یا بخشی از یک جمله در مقاله یا پایان‌نامه تشخیص‌داده‌شد، باید نوشته را "پارافریز" کرد. منظور از پارافریز این است که در مقالات یا پایان‌نامه‌ها عمداً یا تصادفاً یک بخشی از متن دست‌نوشته ما مشابه یک مقاله یا پایان‌نامه یا کتاب دیگر می‌باشد چطور آن را برطرف‌نمائیم؟ به منظور پارافریزکردن مقاله می‌توان مراحل زیر را انجام داد:

مرحله اول: در این مرحله برای رفع تشابه مقاله با مقالات دیگر از کلمه یا کلمات مترداف و هم‌معنی با کلمه فعلی در نوشته استفاده‌کرد. برای این کار باید دامنه لغات را افزایش‌داد تا بتوان از این کلمات جایگزین‌شده جملات ناب و زیبا ساخت.

مرحله دوم: تغییر ترتیب کلمات در جمله. با این کار جمله جدیدی ساخته‌می‌شود و درصد تشابه مقاله با مقالات دیگر کمتر خواهدشد.

مرحله سوم: تغییر گرامر و زمان جمله می‌باشد. با این کار جمله جدیدی ساخته‌خواهدشد.